Mind over matter
Bij de (hart)arts is het gebruikelijk dat ze je bloeddruk, cholesterol en bloedsuikerspiegel controleren. Dat is belangrijk, maar het is ook belangrijk om stil te staan bij je mentale kijk op het leven. Helaas krijgt dat meestal weinig tot geen tijd tijdens een typisch artsenbezoek wat meer te maken heeft met ons zorgstelsel, dan met de wil van veel artsen.
Er is namelijk geen snelle manier om mentale gezondheidsfactoren, zoals stress, angst, depressie en eenzaamheid aan te pakken. Het voordeel van medicatie is dat er snel een bepaald effect is met minder tijd van een arts of hulpverlener kan worden gegeven. Zouden we toch bezig gaan met de mentale gezondheid, dan zien we dat dit wezenlijke en aangetoonde effecten heeft voor mensen die lijden aan hartproblemen, zoals hartfalen.
Mindfulness en het hart
Mindfulness is simpelweg aanwezig zijn, je richten op het hier en nu zonder oordeel, in plaats van je gedachten te laten racen in een poging alles te willen controleren. Mindfulness kan zo eenvoudig zijn als even de tijd nemen om je op je ademhaling te concentreren. Het is een ware kunst om los te laten en alleen de ademhaling te observeren, wanneer (grote) stress om de hoek komt kijken.
We hoeven namelijk niet 24/7 van de dag aan te staan, om de wereld op te lossen, echter doen we dat vaak wel. Af en toe mindfulness toepassen helpt om je autonome zenuwstelsel koest te houden, dat betrokken is bij het produceren van stresshormonen, zoals adrenaline en cortisol.
Wanneer je wel 24/7 onder stress staat en je lichaam deze stresshormonen continu aanmaakt, zullen ze bijdragen aan gewichtstoename rond je taille, hoge bloeddruk, verhoogd cholesterol, enzovoort. Bijna elke risicofactor voor hartziekten wordt beïnvloed door stress en angst via je stresshormonen.
Het doorbreken van negatieve patronen via mindfulness
Je gedachten en woorden zijn ‘krachtig’. Positieve gedachten kunnen genezend werken, terwijl negatieve gedachten behoorlijk schadelijk kunnen zijn. Waar je aan denkt, breidt zich uit, omdat daar je energie naartoe gaat. Het is niet verwondelijk dat pessimisme in verband is gebracht met een hogere bloeddruk.
Mindfulness helpt met het herkennen van deze patronen en het doorbreken ervan. Op deze wijze is er geen onnodige activatie van het stresssysteem en de bijbehorende schadelijke streshormonen.
Met name bij mensen met hartproblemen is het essentieel om te leren op welke lichamelijk klachten ze moeten reageren en welke ze kunnen accepteren.
Wetenschappelijk onderzoek over mindfulness in relatie met hartfalen
Een 8-weken durende op mindfulness gebaseerde psycho-educatieve interventie verminderde angst en depressie. Belangrijk is dat de interventie na 12 maanden leidde tot aanzienlijk betere symptomen van chronisch hartfalen in vergelijking met de controlegroep. De resultaten suggereren dat mindfulness een mogelijke rol kan spelen in de optimale therapie voor patiënten met chronisch hartfalen (1).
Het is namelijk zo dat verschillende studies aan hebben getoond dat psychologische interventies bij patiënten in hartrevalidatie leiden tot aanzienlijke verminderingen in zowel morbiditeit als mortaliteit (1).
Ook is er in onderzoek bewijs geleverd dat een enkele sessie van 20 minuten mindful ademhalen doeltreffend is in het verminderen van kortademigheid bij patiënten die waren opgenomen vanwege acuut gedecompenseerd hartfalen (2).
Wetenschappelijke literatuur
(1). Sullivan, M. J., Wood, L., Terry, J., Brantley, J., Charles, A., McGee, V., Johnson, D., Krucoff, M. W., Rosenberg, B., Bosworth, H. B., Adams, K., & Cuffe, M. S. (2009). The Support, Education, and Research in Chronic Heart Failure Study (SEARCH): a mindfulness-based psychoeducational intervention improves depression and clinical symptoms in patients with chronic heart failure. American heart journal, 157(1), 84–90. https://doi.org/10.1016/j.ahj.2008.08.033
(2). Ng, D. L., Chai, C. S., Tan, K. L., Chee, K. H., Tung, Y. Z., Wai, S. Y., Teo, W. J., Ang, B. T., Lim, M. A., & Tan, S. B. (2021). The Efficacy of a Single Session of 20-Minute Mindful Breathing in Reducing Dyspnea Among Patients With Acute Decompensated Heart Failure: A Randomized Controlled Trial. The American journal of hospice & palliative care, 38(3), 246–252. https://doi.org/10.1177/1049909120934743
